Herinneringsplekken

  • Het hoofdkantoor van de WIC was eerst gevestigd in het West-Indisch Huis aan de Haarlemmerstraat (1621-1654), later in het West-Indisch pakhuis aan het ‘s-Gravenhekje. Twintig jaar later vertrok de WIC naar het Nieuwe West-Indisch Huis de Voetboogdoelen, vlak bij het Singel.
  • Het Scheepvaartmuseum was vroeger ’s Lands Zeemagazijn en werd omringd door scheepswerven en pakhuizen van de VOC en de WIC. Het museum, dat pas in 2010 weer heropent, heeft veel voorwerpen die iets vertellen over het Nederlandse slavernijverleden.
  • Aan de Herengracht 502, de huidige burgemeesterswoning, is een plaquette bevestigd die verwijst naar de slavernij.,. Dit pand werd gebouwd in opdracht van Paulus Godin (1618-1690). Godin heeft veel verdiend aan de slavenhandel. Hij zat in de directie van de WIC en was medeoprichter van de Sociëteit van Suriname, de eigenaar van deze slavenkolonie.
  • Soms is het slavernijverleden duidelijk zichtbaar langs de Amsterdamse grachten, zoals de zogenaamde morenkoppen aan Herengracht 514. Aan veel grachtenpanden valt de slavernijgeschiedenis echter niet meteen af te lezen. Maar als je gaat zoeken is het er heel vaak wel. Neem Herengracht 544, de woning van Joan Hubert van Meel. Hij was in de 18de eeuw meer dan veertig jaar secretaris van de Sociëteit van Suriname. Bij zijn overlijden bezat hij een vermogen van ruim 130.000 gulden.
  • Keizersgracht 672, nu Museum van Loon. Daar hangt een portret van de weduwe Johanna Borski (1764-1849), ooit de rijkste vrouw van Nederland, met een geschat vermogen van zo’n vier miljoen gulden. Met haar kapitaal financierde zij een groot aantal plantages in Suriname en elders in het Caraïbisch gebied. Zodoende was zij medeverantwoordelijk voor het wel en wee van vele honderden, misschien wel duizenden slaven. Tevens was zij familie van de Van Loons, die behoorden tot de bestuurders van de WIC en de Sociëteit van Suriname.
  • Suikerbakkersteeg, met gevelsteen De Drie Suykerbroden, ca 1700. Zijstraatje van de Nieuwezijds Voorburgwal. Amsterdam telde in die tijd ongeveer honderd suikerbakkerijen waar de ruwe suiker van de plantages werd verwerkt.
  • Museumplein. In 1883 werd hier een Wereldtentoonstelling gehouden, waar in een half jaar tijd zo’n anderhalf miljoen mensen zijn komen kijken. Een van de hoogtepunten vormde de tent waar 27 speciaal daarvoor aangevoerde Surinamers konden worden bezichtigd. Velen van hen waren nog tijdens de slavernij geboren.
  • Joodse begraafplaats, Ouderkerk a/d Amstel. Hier liggen enkele slaven begraven van rijk geworden Portugees-joodse plantage-eigenaren die hen als bediende mee naar Amsterdam hadden genomen. Op een van de graven staat: ‘de goede slaaf Elieser’.
  • Stadsschouwburg, Leidseplein. In de voorganger van dit gebouw, werden eind 18de eeuw toneelstukken opgevoerd die kritisch waren over slavenhandel en slavernij. Zoals in 1774 het treurspel Monzongo, of de koningklyke slaaf uit 1774.
  • Vereniging Ons Suriname, Zeeburgerdijk. Deze vereniging werd in 1919 opgericht en was een verzamelplaats voor kritische studenten en anderen uit ‘de West’ die het slavernijverleden ter sprake brachten. Zo’n kritsch nationalist was ook Anton de Kom (1898-1945), auteur van ‘Wij slaven van Suriname’ (1934).
  • Surinameplein. Hier wordt jaarlijks de afschaffing van de slavernij herdacht. Het monument op het plein is gemaakt door Henry Renfurm. Het is een boom waarvan de stam wordt gevormd door mensen uit Suriname en de Antillen. De bladeren hebben de vorm van Suriname, de Antillen en Nederland.
  • Tropenmuseum. Een deel van de tentoonstelling over Latijns-Amerika en de Cariben gaat over de slavernij. Bijzonder zijn daar de diorama’s van plantages van de Surinaamse kunstenaar Gerrit Schouten (1779-1839) en de installatie –Reconnecting Africa- van de eveneens Surinaamse kunstenaar Marcel Pinas (1973).
  • NiNsee. Het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis houdt zich bezig met het onderzoek naar en de bewustwording van het slavernijverleden en de doorwerking daarvan in het heden. Het NiNsee heeft een permanente tentoonstelling ingericht: Doorbreek de stilte.
  • Slavernijmonument, Oosterpark. Op 1 juli 2002 werd het Nationaal Monument Slavernijverleden onthuld in het Oosterpark in Amsterdam. Het monument is ontworpen door de Surinaamse kunstenaar Erwin de Vries. Het bronzen werk verbeeldt het verleden, het heden en de toekomst. Het achterste deel symboliseert de tijd van de slavernij.